Zrobili komunistyczny pomnik zabytkiem!

To mocno kontrowersyjna decyzja, tak samo jak sam pomnik. Relikt minionej epoki, uznany przez IPN jako symbol totalitaryzmu komunistycznego, został teraz uhonorowany zaszczytnym tytułem – zabytku. Pomnik Czynu Rewolucyjnego w Rzeszowie będzie zatem nie do ruszenia?

Pomnik Czynu Rewolucyjnego w Rzeszowie, będący od lat źródłem kontrowersji, nadal stoi, choć jego przyszłość pozostaje niepewna. Dyskusje o jego zburzeniu nasiliły się w związku z ustawą dekomunizacyjną, która wymaga usunięcia symboli totalitaryzmu. Pomnik był broniony przez śp. prezydenta Tadeusza Ferenca oraz obecne władze miasta, które starały się przejąć działkę, na której się znajduje. Jednak w połowie czerwca tego roku dotychczasowi właściciele, ojcowie bernardyni, przekazali pomnik Stowarzyszeniu Rodzin Żołnierzy Niezłomnych Podkarpacia. Nietrudno przewidzieć, że osoby związane z tym stowarzyszeniem, dbające o pamięć ofiar komunizmu, nie patrzą na ten komunistyczny monument zbyt przychylnie.

Czy facelifting i ogłoszenie nowego znaczenia pomnika uchronią go przed wyburzeniem? Kiedyś zapytaliśmy o to IPN, który odpowiedział, że Instytut „odnosi się wyłącznie do kontekstu historycznego.” Co to oznacza? Oznacza to, że zmiana narracji wokół pomnika niewiele zmieni, ponieważ jego historyczna przeszłość pozostaje niezmienna. Dla IPN pomnik nadal będzie podlegał ustawie dekomunizacyjnej.

Co to oznacza? Oznacza, że pisanie na nowo historii pomnika niewiele pomoże, bo jego przeszłości nie da się zmienić. Dla IPN będzie nadal podlegał pod ustawę.

Teraz sytuacja staje się jeszcze bardziej skomplikowana. Pomnik Czynu Rewolucyjnego w Rzeszowie został wpisany do rejestru zabytków, co oznacza, że jego przyszłość nie zależy już tylko od przepisów ustawy dekomunizacyjnej, ale również od ochrony, jaką zapewnia mu status zabytku. Wpisanie do rejestru zabytków sprawia, że wszelkie zmiany, renowacje, a tym bardziej wyburzenie, będą wymagały zgody konserwatora zabytków. Obecny właściciel, Stowarzyszenie Rodzin Żołnierzy Niezłomnych Podkarpacia, może jeszcze odwołać się od tej decyzji, ale jeśli odwołanie zostanie odrzucone, pomnik stanie się obiektem chronionym prawnie. To z kolei może utrudnić plany związane z jego usunięciem, niezależnie od kontrowersji związanych z jego historycznym kontekstem.