W Ustrzykach Dolnych odsłonięto pomnik generała Stanisława Maczka – słynnego dowódcy Pierwszej Dywizji Pancernej. Dla Ustrzyk Dolnych zasłużył się w listopadzie 1918 roku, kiedy odbił miasto z rąk Ukraińców.
W uroczystości wziął udział ostatni żyjący żołnierz S. Maczka – porucznik Tadeusz Lutak (104 l.). Podczas kampanii wrześniowej 1939 roku porucznik był gońcem swojego dowódcy. Na froncie rozwoził motocyklem sokół jego rozkazy. – Kilka razy dziennie się widywaliśmy. To był wspaniały szef i żołnierz, wśród podwładnych miał wielki szacunek – mówi porucznik.
Od generała do barmana
W 1939 r. Maczek wraz ze swą jednostką brał udział w walkach obronnych. Zadał Niemcom ciężkie straty w bitwach pod Jordanowem, Nowym Wiśniczem, Rzeszowem i Łańcutem.
Zobacz też:
10 września wycofał się w okolicach Leżajska. Od 15 września walczył w obronie Lwowa, jednak 18 września, po najeździe sowieckim na Polskę w wykonaniu rozkazu Naczelnego Wodza zmuszony był wraz z całą jednostką przerwać walkę i przekroczył granicę polsko-węgierską.
Awansowany na generała przedostał się do Francji i został dowódcą lekkiej brygady pancernej. Wobec klęski Francji, przedostał się do Szkocji.
1 sierpnia 1944 dywizja generała wylądowała w Normandii.
W składzie 2 Korpusu Kanadyjskiego, gen. Maczek dowodził swą dywizją w zwycięskiej bitwie pod Falaise. Brał udział w wyzwalaniu Belgii, Holandii.
Po wojnie Stanisław Maczek pozostał na emigracji w Edynburgu w Wielkiej Brytanii.
26 września 1946 r. Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej w Warszawie pozbawił go obywatelstwa polskiego. Haniebną uchwałę uchylił dopiero 15 marca 1989 r. rząd PRL premiera Mieczysława Rakowskiego, który wystosował do generała przeprosiny.
Od 1945 roku pozbawiony świadczeń przysługujących żołnierzom alianckim, S. Maczek rozpoczął pracę jako sprzedawca, a następnie barman w restauracji hoteli prowadzonych wówczas przez polskich emigrantów: „Dorchester” i „Learmonth” w Edynburgu.
Na wniosek ponad 40 000 mieszkańców Bredy generałowi przyznano honorowe obywatelstwo Holandii. 11 listopada 1990 r. został awansowany przez prezydenta RP na uchodźstwie do stopnia generała broni.
Zmarł 11/12/1994 r. w wieku 102 lat w Edynburgu. Został pochowany na cmentarzu żołnierzy polskich w Bredzie.
Odsłonięty w Ustrzykach Dolnych pomnik jest drugim w Polsce, a zarazem największym monumentem poświęconym generałowi Maczkowi.
